Spółdzielcze prawa do lokali często utożsamiane są z nieruchomościami lokalowymi. W praktyce zdaje się to być zrozumiałe – fizycznie bowiem obydwa zagadnienia wiążą się z lokalami. Od strony prawnej jednak podkreślić należy, że uprawnienia z nimi związane są różne. Różnice zależne są między innymi od rodzaju spółdzielczego prawa, wśród których wymienić należy:
- spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego oraz
- spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, z tym wskazaniem, że spółdzielcze własnościowe prawo może przysługiwać także do lokalu niemieszkalnego, do domu mieszkalnego lub do miejsca postojowego w garażu.
Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego jest niezbywalne, czyli nie można go przenieść na inną osobę, nie przechodzi na spadkobierców, czyli nie można go odziedziczyć i może należeć tylko do jednej osoby albo do małżonków, czyli nie może przysługiwać np. rodzeństwu lub życiowym partnerom. Dla takiego prawa nie można też założyć księgi wieczystej. Takich praw pozostało już stosunkowo niewiele. Większość z nich została bowiem przekształcona w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego albo w odrębną własność lokalu mieszkalnego, czyli w nieruchomość lokalową.
Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego jest prawem zbywalnym, przechodzi na spadkobierców i może należeć do dwóch lub więcej osób, i to nie tylko osób będących małżonkami. Dla takiego prawa można też założyć księgę wieczystą. Nie jest ona jednak konieczna. Księgę wieczystą zakłada się w celu ustanowienia hipoteki dla zabezpieczenia kredytu albo w celu uzyskania ochrony w postaci rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych. Warto jednak pamiętać, że nawet założenie księgi wieczystej nie utożsamia tego prawa z nieruchomością lokalową.
Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu – podobnie, jak spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu – może zostać przekształcone w odrębną własność lokalu. Jest to możliwe, gdy Spółdzielnia Mieszkaniowa ma uregulowane prawo do gruntu, na którym posadowiony jest budynek z lokalami. Wymaga zawarcia – w formie aktu notarialnego – umowy przez osobę uprawnioną do takiego prawa ze Spółdzielnią Mieszkaniową i założenia na tej podstawie księgi wieczystej.
O różnicach między lokalami stanowiącymi odrębną nieruchomość i spółdzielczymi własnościowymi prawa do lokali mowa jest w publikacji Lokale i spółdzielcze prawa do lokali – podobieństwa i różnice.
